Druk op enter om de resultaten te tonen of ESC om te annuleren.

... ten hele gedwaald

De cursus Mediawijsheid wilde ik flippen: voor alle onderdelen van het didactische model van Van Gelder ben ik als docent niet alleen verantwoordelijk, maar ook en vooral de studenten.

 

Model Didactische Analyse van Van Gelder
Model Didactische Analyse van Van Gelder

 

Van het formuleren van leerdoelen tot het presenteren van een zelfevaluatie, van het bepalen van cursusinhouden tot de uitvoering ervan via activerende werkvormen, ook de student is eigenaar en verantwoordelijk voor het gebeuren. Deze blog vertelde in 8 afleveringen over onze wederwaardigheden in het voorjaar van 2014.

Aanpak van de evaluatie

Op 12 mei hebben 30 van de 37 deelnemende studenten de cursus in twee groepen geëvalueerd onder leiding van Marjan Bassie (didactisch deskundige van de UvT), Sil de Reuver (student van de cursus, en docent bij ROC Tilburg) en mijn student-assistent Emma Eigenraam. Om de evaluatie zuiver te houden, was ik er zelf niet bij.

Over vier aspecten van de cursus wilden we graag de mening van de studenten vernemen:

  • De studenten bepalen grotendeels de onderwerpen van de cursus.
  • De studenten formuleren zelf hun formele en inhoudelijke leerdoelen.
  • De studenten verzorgen zelf inhoudelijk de colleges.
  • De studenten formuleren een zelfevaluatie waarin zij beargumenteerd aangeven in hoeverre zij de leerdoelen hebben behaald en zij stellen een cijfer voor.

Welnu, laat ik maar met de deur in huis vallen: de uitkomsten waren vrij dodelijk voor deze geflipte aanpak. Ik bespreek ze kort.

De studenten bepalen grotendeels de onderwerpen van de cursus

Een cursus Mediawijsheid ligt inhoudelijk niet vast. Een korte schets in historisch perspectief volstaat, waarna een waaier aan onderwerpen gekoppeld aan theorieën aan bod kan komen. We hadden studenten gevraagd zich te oriënteren op het onderwerp Mediawijsheid, en vroegen hen in groepen te bespreken naar welke onderwerpen zij zelf nieuwsgierig zijn.

Dat werkt dus niet. Allereerst ontbreekt samenhang tussen de onderwerpen. De cursus leek in de ogen van de studenten op een waslijst van los zand.

Ook was het niet slim om de inhouden van de gehele cursus in één bijeenkomst vast te leggen. De cursus bood nu geen ruimte om na bijvoorbeeld 3 bijeenkomsten de aanpak te evalueren en waar nodig aan te passen. Hoe waar kan een constatering zijn?

Ten slotte willen studenten op dit punt graag bezinningstijd over de keuze van de onderwerpen die aan bod zouden kunnen komen. Die tijd maakt het mogelijk om in tweede instantie nog te kunnen nadenken over de onderwerpen, en ze te koppelen aan eigen leerdoelen.

De studenten formuleren zelf hun formele en inhoudelijke leerdoelen

Waarom zouden studenten niet zelf hun leerdoelen kunnen formuleren, vroeg ik me af? Waar wil je staan in juni als het om de inhouden gaat, en waar wil je staan in verband met presenteren, discussiëren, etc.? Vol goede moed beschreef ik dit proces in We beginnen bij het begin.

Fout begin, zo blijkt. Studenten zeggen nooit te hebben geleerd om te denken in termen van leerdoelen, dus zijn ze ook niet in staat om ze voor zichzelf te formuleren. “Ik heb maar opgeschreven wat goed klonk,” aldus een student. En niemand werkte gedurende de cursus expliciet aan de met moeite geformuleerde leerdoelen: “Je laat iemand presenteren die het al goed kan, want je wilt als groep niet afgaan.”

De studenten verzorgen zelf inhoudelijk de colleges

In een eerdere editie van de cursus waren de studenten die zelf een college verzorgden erg enthousiast hierover. Het lag dus voor de hand om in deze cursus de studenten onder bepaalde condities zelf de colleges te laten verzorgen na vooroverleg met mij en Emma. Ik aarzelde geen moment in de blog Laat ik studenten colleges verzorgen?

Nooit meer doen, is de boodschap. De studenten geven aan, dat elk college erg leerzaam was voor de groep die het verzorgde, maar dat de overige aanwezigen weinig tot niets leerden noch enige verdieping hebben ervaren.

Omdat collega-studenten het onderwerp zouden presenteren, ontbrak veelal de motivatie om de bijeenkomst voor te bereiden, zoals het lezen van een wetenschappelijk artikel en een kijkopdracht.

“Niet voor iedereen is het geven van een college weggelegd en daarbij is het extra moeilijk om een college te geven over iets waar je zelf ook nog niet veel verstand van hebt. Daardoor slingerde de cursus een beetje heen en weer en kreeg het weinig diepgang,” schreef studente [en zelf docente] Pien School in haar slotblog Het oordeel.

De studenten formuleren een zelfevaluatie waarin zij beargumenteerd aangeven in hoeverre zij de leerdoelen hebben behaald en zij stellen een cijfer voor

Wie zelf leerdoelen formuleert, kan zelf het beste bepalen in hoeverre h/zij die leerdoelen heeft behaald, was mijn gedachte. Die gedachte leek me behoorlijk vanzelfsprekend in Hoe krijg ik mijn cijfer?

Nou, mooi niet. Tenminste, wanneer je niet weet hoe je leerdoelen met formuleren, wanneer je geen idee hebt hoe de cursus zal gaan verlopen, en wanneer je tijdens de cursus geen terugkoppeling krijgt.

Sommigen gaan nog verder en zien een zelfevaluatie helemaal niet zitten: “Mijn denktrant: ‘Als ik mezelf een 8 geef, krijg ik +/- 8 of 7,5’. Je gaat onderhandelen, diplomatiek reflecteren.” Ook geeft iemand aan: “Ik moet mezelf eruit gaan lullen om een goed punt te halen, want ik heb niet aan al mijn leerdoelen iets gedaan.”

Was het echt zo erg?

Nou nee. Studenten van andere studierichtingen dan Cultuurwetenschappen gaven aan blij te zijn, dat ze nu in de gelegenheid waren om zelf na te denken. De professionals van buiten, de activerende werkvormen, de [te] spaarzame inbreng van de docent, de actualiteit van de onderwerpen, ze werden in positieve zin genoemd. Ja, zeker wel.

 


Na de evaluatie hebben Emma en ik langer dan even moeten slikken. Na veertig jaar onderwijservaring voelde ik me een naïeve dreumes die blindelings achter de kluif van ‘je mede verantwoordelijk voelen’ aankroop. Emma , zelf masterstudent, voelde zich schuldig naar mij: als bewaker van het studentenbelang had ze het hele gebeuren te optimistisch ingeschat. En didactisch deskundige Marjan Bassie schreef keihard de studentoordelen op en liet deze - ze zij geprezen - volgen door talloze suggesties ter verbetering.

Ben ik wijzer geworden? Jazeker

Natuurlijk vormt leren een combinatie van richtlijnen en vrijheid van invullen – ik onderschatte het belang van richtlijnen.

Verantwoordelijk zijn voor een cursus heeft allerlei handelingsconsequenties voor een student en voor een docent. Hoe heb ik toch kunnen nalaten om deze consequenties expliciet te formuleren?

Als docent denk je na over je onderwijs, over leerdoelen en werkvormen, over aansluiting op de actualiteit. Als student leef je een leven waarvan de ‘school’ veelal noodgedwongen deel uitmaakt en dat je snel achter je wilt laten. Daarin past niet nadenken over onderwijs en leerdoelen.

En natuurlijk kun je niet geïsoleerd een cursus aanbieden waarvoor studenten verantwoordelijk zijn, midden in een curriculum dat verder wordt overheerst door docent-bepaald onderwijs. Onderwijsvernieuwing is een curriculaire aangelegenheid. Opbouwen van docent-bepaald aan het begin van het curriculum tot student-bepaald aan het slot. Dat doe je niet alleen. Dat doe je met collega-docenten en in overleg met studenten.

 


“Hans,” troostte een collega mij, “vrijwel alle studenten komen naar ‘school’ om een cursus te halen, om een papiertje te halen. Dat traject staat geheel los van hun verdere leven, van hun hobby’s, hun werk, hun familie en vrienden. En dat zal altijd zo blijven.” Ze maakte met deze opmerking mij heel droevig.

Toen reikte Emma me nog maar een stukje Tony’s Chocolonely aan.

Wijzer geworden ga ik voort, want nog steeds weiger ik te accepteren dat het merendeel van de studenten zich alleen betrokken voelt bij familie, vrienden, werk en hobby's; het leren ervaren ze als een gebeuren dat hiervan losstaat, als iets dat moet. Die betrokkenheid zouden ze ook moeten kunnen voelen bij het leren. 

Dat vraagt van het onderwijs betrokkenheid bij de studenten en hun toekomst.

En dat vraagt van studenten om niet voornamelijk stil te staan bij het verwerven van kennis om een vak te halen.

Leren is immers te belangrijk om alleen over te laten aan onderwijs.

Reacties

Laat een reactie achter